مقایسه طراحی بسته بندی در ایران و خارج!

چگونه در ایران طراحی بسته بندی روز دنیا را بدست آوریم:

بسته بندی یکی از صنایع مهم و حیاتی در ایران است که در زمینه تولید و عرضه محصولات بسته بندی شده فعالیت می‌کند. با توجه به رشد صنعت تولید و فروش محصولات در ایران، بازار بسته بندی نیز به شدت رشد کرده است.

بازار کار بسته بندی در ایران شامل تولید، عرضه و فروش محصولات بسته بندی شده است. این صنعت در ایران به دو صورت تولید داخلی و واردات از خارج از کشور فعال است. تولید داخلی محصولات بسته بندی شامل جعبه، کاغذ، پلاستیک، فوم، چسب و… است.

با توجه به نوع محصولات مختلف، بازار کار بسته بندی در ایران به چندین قسمت تقسیم می‌شود. قسمت‌های مختلف بازار کار بسته‌بندی عبارت‌اند از:

۱- بازار کاغذ: شامل تولید جعبه‌های کاغذی، ساک دستی، کاغذ دیواری و…

۲- بازار پلاستیک: شامل تولید بطری‌های پلاستیکی، فیلم پلاستیکی، ساک دستی و…

۳- بازار فوم: شامل تولید فوم‌های نرم و سفت برای بسته‌بندی محصولات حساس مانند لوازم الکترونیک و…

۴- بازار چسب: شامل تولید چسب‌های صنعتی و آدرس‌ دهنده

۵- بازار جعبه: شامل تولید جعبه‌های چوبی، کاغذی و…

۶- بازار بسته‌بندی خوراک: شامل تولید بطری‌های آب، نوشابه، قند، روغن و…

۷- بازار بسته‌بندی دارو: شامل تولید جعبه دارو، فلزات داروئی و…

۸- بازار بسته‌بندی لوازم بهداشتی: شامل تولید بطری های صابون، شامپو، کرم های صورت و …

۹- بازار بسته‌بندی لوازم خانگی: شامل تولید بسته‌ بندی لوازم منزل

چالش‌های طراحی بسته‌ بندی در نمایندگی مارکوم ایرانی

یافتن تعادل مناسب بین ظرافت و عملکرد می‌تواند یک چالش باشد. مشتریان به دنبال طراحی خلاقانه بسته بندی در ایران هستند که توجه مصرف کنندگان را به خود جلب کرده و فروش را افزایش دهد. در عین حال، آن‌ها به دنبال طراحی کاربردی هستند که دوام و الزامات را برآورده کند.

طراحی بسته بندی محصول توسعه برند است که به نوبه خود هویت برند را تقویت می کند. زیگما۸ | ارتباطات خلاقانه ۳۶۰ درجه در ایران با دسترسی برندهای ایرانی به طراحی بسته بندی در کلاس جهانی به عنوان تنها عضو انجمن آژانس های تبلیغاتی آمریکا (As 4) در ایران، نقش مهمی در طراحی بسته بندی ایفا می‌کند.

ما برخی از ایده‌ های طراحی بسته‌ بندی را از نظر برندسازی آنقدر منحصر به‌ فرد یافتیم که تصمیم گرفتیم با این نمایندگی مارکوم ایرانی بنشینیم. طی گفت‌ و گوی کوتاهی با دکتر میر دامون میر، مدیر خلاق و موسس آژانس برندسازی Zigma8، برنده جوایز، این فرصت را داشتیم تا با چشم‌انداز برندسازی و طراحی بازار ایران بیشتر آشنا شویم.

1. ارزش اصلی آژانس شما به عنوان یک آژانس برندسازی در طراحی بسته بندی محصول چیست؟

طراحی بسته بندی یک زمینه طراحی بزرگ و خواسته شده است. شرکت ها همیشه به دنبال نمایندگی هایی هستند که بتوانند هم اصالت محصول و هم عملکرد فروش را ارائه دهند. در حالی که این همان چیزی بود که در گذشته از طراحی بسته‌ بندی انتظار می‌رفت، طراحی بسته‌بندی امروزی انتظار می‌رود که با تصویر و هویت برند هماهنگ باشد، زیرا مهمترین نقطه تماس برند در نظر گرفته می‌شود.

طراحی بسته آخرین نقطه تماس برند است که مصرف کننده می‌بیند و آخرین فرصت شرکت برای متقاعد کردن مصرف کننده برای خرید محصول است.

امروزه بسیار واضح‌ تر است که ارزش اصلی یک آژانس برندینگ که بر روی طراحی بسته‌بندی کار می‌کند چه باید باشد، آن‌ها باید بسته‌بندی را با سایر نقاط تماس برندینگ هماهنگ کنند.

در اینجا در The Drum، مایلیم درباره بینش هایی که شما در مورد رفتار مصرف کننده در ایران دارید بیشتر بدانیم. طبق تجربه شما کدام یک در بازار امروز ایران بهتر عمل می کند؟ یک طرح اصیل محلی متناسب با ایران یا یک طرح در سطح جهانی؟

وقتی از طراحی بسته بندی محصول صحبت می کنیم، در مورد تمام تولید بسته بندی و طراحی بسته بندی صحبت می کنیم. بسته بندی نیاز به ماشین آلات بسته بندی به روز دارد، بنابراین در این صورت کاملاً واضح است که بسته بندی در سطح جهانی نسبت به بسته بندی داخلی در بازار پیروز خواهد شد که در سال های اخیر رضایت مخاطبان را جلب نمی‌کند. این بسته بندی بی کیفیت واقعا تاثیر بدی روی صادرات ایران هم دارد.

تفاوت کیفیت طراحی ایرانی

در سمت طراحی، صادقانه بگویم، من هیچ مرز مشخصی بین یک طراحی محلی خوب و یک طراحی در سطح جهانی نمی‌بینم. تنها راهی که می‌توانید تفاوت یک طرح محلی خوب را از یک بسته بندی درجه یک جهانی تشخیص دهید، تایپ فارسی روی آن است. ذائقه مخاطبان ایرانی مثل سلیقه چینی‌ها یا هندی‌های سال ها پیش نیست که سلیقه خودشان را داشتند و باید آن را پیدا می‌کرد و طراحی را بومی کرد تا بهترین بازخورد را به دست آورد.

مصرف کنندگان ایرانی از شمال تا جنوب و شرق تا غرب کشور دارای سلایق بسیار متنوعی هستند اما به لطف اینترنت و ماهواره همه شباهت هایی دارند که یک طراحی در سطح جهانی می‌تواند روی آن تمرکز کند.

2. نقش خلاقیت را در طراحی بسته بندی در ایران در مقایسه با اروپا و آمریکا چگونه نشان می‌دهید؟

در ایالات متحده و اروپا، هدف اصلی خلاقیت کشف و تمرین روش‌های بیشتر و بهتر برای برقراری ارتباط است، اما در اینجا خلاقیت به معنای کشف این است که چگونه می‌توانیم با استفاده از ویژگی‌ها و امکانات موجود به استانداردهای کلاس جهانی برسیم.

این داستان جدیدی نیست، من در ۱۵ سال گذشته در حین کار در سینما، تولید فیلم، تولید TVC، مدیریت رویداد و غیره با همین وضعیت مواجه شده‌ام.

و همانطور که می‌بینید، فیلم‌های ایرانی راه خاص خود را برای روایت یک داستان در سطح جهانی پیدا کرده اند. در واقع، وقتی صحبت از طراحی بسته محصول می‌شود، رقابت با رقبای جهانی بسیار دشوارتر و به نوعی غیرممکن است.

3. ما برخی از پروژه های طراحی پکیج در سطح جهانی شما را بررسی کردیم، لطفاً به ما بگویید که چرا کار در ایران را انتخاب می‌کنید. محدودیت‌های صنعت بسته بندی در آن‌جا بر ایده های شما تأثیر نمی‌گذارد؟

چرا جای دیگری؟! ایران همه چیز لازم مانند محصولات و مصرف کنندگان را دارد. من معتقدم ایران بعد از عربستان سعودی بزرگترین بازار نو ظهور در منطقه و یک بازار غیراشباع بسیار بزرگ در طراحی بسته بندی، برندینگ، بازاریابی و تبلیغات است. پس برای ما بهشتی است که در این زمینه کار کنیم. همه زمینه های بکر الهامات معتبر زیادی برای کار کردن ارائه می‌دهند.

محدودیت‌ها مطمئناً روی ایده‌ها تأثیر می‌گذارند، اما ما یاد گرفته‌ایم که چگونه از ایده‌پردازی حمایت کنیم. این فرآیند ابتدا با مطالعه همه احتمالات و سپس تفکر در مورد آنچه می توانیم ایجاد کنیم آغاز شد. بنابراین، ما در فرآیندهای مختلف چاپ، بسته بندی، صحافی و غیره متخصص هستیم و باید بیشتر درگیر این فرآیند باشیم تا به نتیجه ای در سطح جهانی برسد.

4. تحریم‌ها چه تاثیری بر صنعت بسته بندی در ایران داشته است؟

از منظرهای مختلف اثرات بدی دارند. یکی محدودیت ارتباط صنعتی ایران و اروپا بود که منجر به کمتر شدن امکانات بسته بندی به روز و سرمایه گذاری کمتر از بیرون در این زمینه‌های تشنه می شود. دوم، تاثیر غیرمستقیم تحریم‌ها بود که وضعیت مالی همه صنایع را تشدید می‌کرد، بنابراین آن‌ها نمی‌توانند بر گسترش خطوط تولید خود تمرکز کنند و ترجیح دهند در بسته‌بندی و طراحی سرمایه‌گذاری نکنند. در این شرایط تمام تلاش آن‌ها بر این است که چگونه زنده بمانند نه اینکه چگونه نوآوری کنند و سومین اثر این بود که برندها و مشاغل خارجی نمی‌خواهند وارد یک وضعیت چالش برانگیز بازار شوند. در نتیجه تصمیم می گیرند دیگر در کشور فعال نباشند و این موضوع واقعاً تأثیر بدی بر بازار داشته است.

5. نحوه برخورد شما با تایپ فارسی (persian) روی بسته‌ها چگونه است؟ آیا چالش سخت دیگری است یا مزیتی برای جذب مصرف کنندگان ایرانی؟

وقتی می‌خواهم با مادربزرگم در یک مهمانی شرکت کنم، مثل همیشه با او رفتار می‌کنم. نمی توان چیزی را به شدت تغییر داد، زیرا ممکن است هویت خود را از دست بدهد. ما بیشتر روی نقاط قوت تمرکز می‌کنیم، بنابراین در واقع تایپوگرافی را برای طراحی هر بسته سفارشی می کنیم. کار با فونت‌های فارسی همیشه منجر به هم‌ترازی کامل نمی‌شود، اما از طرف دیگر، ما نیاز به ایجاد یکپارچگی بین تایپ فارسی و انگلیسی داریم که برای طراحی بسته‌بندی استاندارد حیاتی است.

تایپوگرافی اصیل فارسی خود به عنوان هنر زیبا کاملاً عالی است.

و از آنجا که در حال حاضر کامل است، ما نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم. از سوی دیگر، استفاده از آن بر روی طرح بسته بندی مناسب نیست (زیرا ممکن است ظاهر و احساس محصول قدیمی/قدیمی را بدهد).

6. شما از یک نقاش دیجیتال معروف برزیلی برای تصاویر طراحی بسته تکدانه استفاده کرده‌اید، چگونه انتخاب می‌کنید که با هنرمندان داخلی کار کنید یا پروژه را در سطح بین المللی مدیریت کنید؟

بله، ما تصویرگر مشهور بین‌المللی – آقای سیلوا – را هدایت کردیم تا مجموعه‌ای از تصاویر واقعی فتورئالیستی خلق کند. همانطور که می دانید، او تصاویر نستله و شرکت لبنیات لندن را در پروفایل خود دارد و مهارت های او در نقاشی دیجیتال فوتورئالیستی او را به بهترین انتخاب ما برای این تصویرسازی تبدیل کرده است. ما با کشیدن طرح‌ها و ارائه نمونه‌های رنگ و بافت او را هدایت کردیم و نتیجه نهایی فوق العاده بود.

من تصمیم ندارم با یک هنرمند داخلی یا بین المللی کار کنیم. این خود پروژه است که تصمیم می‌گیرد. ما به بهترین هنرمند متناسب با پروژه نیاز داریم که بتواند آن را تا حد کمال انجام دهد، و آن‌ها می‌توانند محلی یا بین المللی باشند.

چگونه طرح خود را با چاپخانه‌ها تثبیت می‌کنید؟ آیا همه این کارها را در ایران انجام می‌دهید یا در سطح جهانی؟

با توجه به نیاز پروژه، ما صرفاً چاپخانه‌های مناسبی را انتخاب می‌کنیم که کیفیت مورد نیاز ما را ارائه دهند – این چاپخانه‌ها می‌توانند در داخل یا خارج از ایران باشند. به عنوان مثال، برای طراحی بسته تکدانه، ما با تترا پاک به دلیل شراکت موجود آن‌ها همکاری کردیم (در این پروژه، TAKDANEH تصمیم گرفت نام تجاری بسته قبلی خود – Tetra Gemina Aseptic را تغییر ندهد).

ما مرحله طراحی را با تیم طراحی تترا پاک با همکاری نزدیک انجام دادیم تا طرح ها را برای بهترین سازگاری با روش و شرایط چاپ آن‌ها آماده کنیم. پس از آن هر اثر هنری به خانه repro در لاهور، پاکستان فرستاده شد، که یک مدرک چاپی در اختیار ما قرار می‌دهد. سپس در صورت وجود اصلاحات روی عناصر گرافیکی، این فرآیند تا زمانی که به عنوان نسخه نهایی تایید شود، تکرار می‌شد.

تمام طرح‌های تایید شده سپس به ازمیر، ترکیه ارسال شد، جایی که چاپ نهایی در چاپخانه تترا پاک انجام شد.

ناگفته نماند، مهمترین عنصر در هر پروژه چاپی این است که پروفیل ها باید توسط همان چاپخانه ای ارائه شود که چاپ‌های نهایی را تحویل می‌دهد تا مطمئن شوید که نتیجه دقیقاً همان چیزی است که انتظار دارید. مهم نیست که چاپ را در ایران یا در سطح جهانی انجام می‌دهید، ما همیشه مانند هر پروژه خودمان، پروژه را از طرح‌ها تا صفحات چاپی نهایی پیگیری می‌کنیم.

(بسته بندی تتراپک چیست؟ در اصل تتراپک یا Tetra pak به معنی چهار وجهی است. در ابتدا تولیدات شرکت دکتر رابنراوزینگ هم به شکل چهار وجهی بود و بعدها این نوع بسته‌بندی را با نام تتراپک به بازار عرضه کردند و از همان روز اول با چنین اسمی به دنیای تولیدات و صنایع وارد نشده بود. امروزه حتی بسته‌بندی‌های هشت وجهی هم ساخته می‌شود.

تتراپک‌های اولیه، از چندین لایه کاغذ که به شکل فشرده در کنار یکدیگر قرار گرفته بودند تشکیل می‌شد. این پاکت‌ها، اولین بار برای بسته‌بندی شیر در سوئد مورد استفاده قرار گرفت. استفاده از چنین بسته‌بندی هوشمندانه‌ای در زمان خود بسیار جالب توجه بود.

بعدها شرکت‌های مختلف به تقلید از شرکت تتراپک سوئدی، این بسته‌بندی را تولید و به بازار عرضه کردند؛ مانند شرکت PKL آلمانی. از ویژگی‌های بسته بندی تتراپک، ماندگاری طولانی مدت محتویات آن است؛ مثلا نگهداری شیر استرلیزه و محصولات لبنی مشابه تا ۴ ماه در این نوع بسته بندی امکان‌پذیر است؛ یعنی نیازی به سرمایش نیست و می‌توانید محصول را در دمای معمولی نگهداری کنید.

مدت زمان نگهداری شیر و محصولات لبنی در بسته‌بندی تتراپک به نوع شیر هم بستگی دارد؛ اگر مانند مثال قبل، شیر استرلیزه باشد تا مدت‌ها می‌توان آن را در همان بسته‌بندی نگهداری کرد، اما اگر شیر پاستوریزه باشد تاریخ انقضای آن مانند بسته‌بندی شیر داخل بطری است و تفاوتی ندارد؛ یعنی تنها چند روز قابل نگهداری است. هنر برادران سوئدی)

با تشکر فراوان از جناب آقای دکتر میر دامون میر

همونطور که این مصاحبه جذاب رو خوندین باید بهتون بگم که وقتی شما روی هدفتون متمرکز میشین و طراحی رو به صورت عقلانی ادامه میدین با هدف، خلاقیت و شناخت بازار در انتها منجر به خلق طراحی می‌شه که مورد استقبال بازار قرار میگیره! پس خودتون رو دست کم نگیرین، هر چی بیشتر در حوزه انتخابی طراحی بسته بندی آگاهی بیشتری داشته باشید موفقیت نزدیکتر هست.

در آموزش طراحی بسته بندی محصول ما هم یک آموزش تخصصی و مناسب کار برای شما تهیه کردیم و هم اینکه از چاپخونه دیدن کردیم و کلی توضیحات مفید براتون داریم.